Στο νέο κώδικα τοπικής αυτοδιοίκησης αναφέρθηκε εκτενώς ο υπουργός Εσωτερικών Θόδωρος Λιβάνιος την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου, κατά την ομιλία του στην έναρξη του ετήσιου συνεδρίου της ΚΕΔΕ στην Αλεξανδρούπολη.
Ο κώδικας, βασικά σημεία του οποίου είχαν παρουσιαστεί πέρυσι στο αντίστοιχο συνέδριο στην Ρόδο θα περιλαμβάνει αλλαγή εκλογικού συστήματος. Όπως όλα δείχνουν “κλειδώνει” η κατάργηση του δεύτερου γύρου και η εκλογή Δημάρχων και Περιφερειαρχών, η οποία θα γίνεται από την πρώτη Κυριακή.
O κ. Λιβάνιος αποκάλυψε ότι η σύνταξη του κώδικα έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό 95% και θα σταλεί σε όλους τους Δήμους και τις Περιφέρειες εντός του Νοεμβρίου. Στη συνέχεια θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και εντός του 2026 αναμένεται να γίνει νόμος του κράτους.
Σύμφωνα με τον κ. Λιβάνιο, ο κώδικας θα περιέχει μια σειρά από διατάξεις, που θα εκσυγχρονίσουν και θα απλοποιήσουν τη λειτουργία των δήμων. Για παράδειγμα μίλησε για θέσπιση αυτόματου μηχανισμού που θα συνδυάζει τη μεταφορά αρμοδιοτήτων με τη μεταφορά πόρων και προσωπικού, ενώ εξήγγειλε και μείωση της γραφειοκρατίας σε όλα τα επίπεδα.
Περισσότερα θα γίνουν γνωστά, όταν ο κώδικας δοθεί στην ΚΕΔΕ. Το κομμάτι που απομένει για να ολοκληρωθεί αφορά μεταρρυθμίσεις στα νομικά πρόσωπα των ΟΤΑ.
Το νέο εκλογικό σύστημα
Το επικρατέστερο όριο εκλογής θα είναι το 43%.
Η νέα διαδικασία προβλέπει πως ο πολίτης θα ψηφίζει κανονικά όπως ψήφιζε έως τώρα, καθώς θα επιλέγει το ψηφοδέλτιο της αρεσκείας του και θα σταυρώνει τους δημοτικούς ή περιφερειακούς συμβούλους του συνδυασμού.
Η καινοτομία είναι ότι στο κάτω μέρος του ψηφοδελτίου θα μπορεί να σταυρώσει, εφόσον θέλει, και έναν από τους υπόλοιπους συνδυασμούς / υποψηφίους δημάρχους – περιφερειάρχες ως εναλλακτική ψήφο.
Ουσιαστικά με αυτόν τον τρόπο θα διεξάγεται αυτόματα ο… δεύτερος γύρος των εκλογών, στην περίπτωση που ένας συνδυασμός δεν καταφέρει να φτάσει το ποσοστό εκλογής. Πρόκειται για μια διαδικασία κάπως σύνθετη η οποία θα ισχύσει στην Ελλάδα για πρώτη φορά.
Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι σε ένα δήμο συμμετέχουν 4 συνδυασμοί και ο πρώτος λαμβάνει 38%, ο δεύτερος 29%, ο τρίτος 20% και ο τέταρτος 13%.
Στη δεύτερη φάση προκρίνονται οι δύο πρώτοι συνδυασμοί. Γίνεται η καταμέτρηση των εναλλακτικών ψήφων των συνδυασμών που έχουν αποκλειστεί, δηλαδή του τρίτου και του τέταρτου.
Ας υποθέσουμε ότι από το 20% των ψηφοφόρων του τρίτου συνδυασμού, το 3% έχει επιλέξει τον πρώτο συνδυασμό, το 9% το δεύτερο, το 5% τον τέταρτο και το υπόλοιπο 3% δεν επέλεξε καμία εναλλακτική ψήφο.
Ομοίως, ας υποθέσουμε ότι από το 13% των ψηφοφόρων του τέταρτου συνδυασμού, το 2% έχει επιλέξει τον πρώτο συνδυασμό, το 4% τον δεύτερο, το 1% τον τρίτο και το υπόλοιπο 6% δεν επέλεξε καμία εναλλακτική ψήφο.
Τότε ο πρώτος συνδυασμός έλαβε το 38% + 3% (την εναλλακτική ψήφο του τρίτου συνδυασμού) + 2% (την εναλλακτική ψήφο του τέταρτου συνδυασμού), δηλαδή το 45%.
Ο δε δεύτερος συνδυασμός έλαβε το 29% + 4% (την εναλλακτική ψήφο του τρίτου συνδυασμού) + 4% (την εναλλακτική ψήφο του τέταρτου συνδυασμού), δηλαδή το 37%.
Επομένως νικητής ανακηρύσσεται ο πρώτος συνδυασμός. Αυτονόητο είναι πως θα καταμετρούνται οι ψήφοι εκείνων που έχουν επιλέξει δεύτερο συνδυασμό.
Σε ότι αφορά στην εκλογική διαδικασία συνολικά προτείνονται οι εξής αλλαγές:
– Δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τους εκλογείς, εφόσον το επιθυμούν
– Δυνατότητα εκλογής άνευ σταυρού (εφόσον το επιθυμούν οι συνδυασμοί) από 1 έως 3 δημοτικών συμβούλων και υποχρεωτικά 2 έως 3 στις περιφέρειες, ανάλογα με τον αριθμό των μελών του συλλογικού οργάνου
-Κατάργηση δημοτικών ενοτήτων ως εκλογικών περιφερειών στους δήμους- όλοι οι δήμοι της χώρας θα είναι ενιαία εκλογική περιφέρεια
– Κατάργηση της δυνατότητας απόσπασης λόγω εκλογής των συμβούλων όλων των οργάνων προς υπηρεσίες που βρίσκονται στον τόπο εκλογής τους
– Επικαιροποίηση και απλοποίηση του ελέγχου των οφειλετών που έχουν ασυμβίβαστο
– Επικαιροποίηση κωλυμάτων / ασυμβιβάστων των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων
– Ανασχεδιασμός όλου του νομοθετικού πλαισίου που αφορά τις εκλογικές δαπάνες των υποψηφίων συνδυασμών και εν γένει τους κανόνες διεξαγωγής της προεκλογικής εκστρατείας (ενδεικτικά απλοποίηση τήρησης βιβλίων συνδυασμών σε αναλογία με την ισχύουσα νομοθεσία για σωματεία, επανακαθορισμός περιορισμού εμφανίσεων, ειδική μέριμνα για παράνομη αφισοκόλληση, επανακαθορισμός ανωτάτων ορίων δαπανών συνδυασμών και υποψηφίων, εξαίρεση από δημοσιοποίηση στοιχείων στην κεντρική βάση δεδομένων των υποψηφίων συμβούλων)
Ο νέος νόμος θα δίνει απόλυτη πλειοψηφία σε όποιον εκλεγεί καθώς θα παίρνει τα 3/5 των εδρών στα περιφερειακά και δημοτικά συμβούλια. Επίσης, προβλέπει αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση του δημάρχου και του περιφερειάρχη.