ΠΡΟΣ: ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΣΑΜΟΥ
Ι. 1). Με τη θέση σε ισχύ, στις 29/09/2022, του Ν. 4974/2022 «Διατάξεις για δημόσιες υπεραστικές, αστικές, τακτικές, οδικές μεταφορές επιβατών/Τουριστικές υποδομές» (ΦΕΚ Α΄ 185) καταργήθηκαν, με το άρθρο 32 του εν λόγω νόμου: α) τα άρθρα 33 έως 49 του Ν. 4568/2018 «Θέματα αστικών οδικών μεταφορών και άλλες διατάξεις» και β) τα άρθρα 1 έως 49 του Ν. 4199/2013 (Α΄ 216), περί δημόσιων υπεραστικών οδικών μεταφορών επιβατών (που αποτελούσαν μέχρι πρότινος τη βάση της νομικής προσέγγισης των θεμάτων των αστικών - υπεραστικών οδικών μεταφορών επιβατών), με συνέπεια με τις (νέες) διατάξεις του άνω Νόμου να αλλάζει άρδην το νομικό πλαίσιο για τη θέση σε λειτουργία δημοτικής αστικής συγκοινωνίας.
Πιο συγκεκριμένα:
2). Δυνάμει του άρθρου 5 του Ν. 4974/2022 – Αρμόδιες Αρχές και αρμοδιότητες αυτών, ορίζεται ότι:
«1. Η Γενική Διεύθυνση Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών είναι η «αρμόδια αρχή», κατ’ εφαρμογή της περ. β΄ του άρθρου 2 του Κανονισμού (ΕΚ) 1370/2007, η οποία έχει την αρμοδιότητα να επεμβαίνει στις δημόσιες τακτικές υπεραστικές και αστικές οδικές επιβατικές μεταφορές στην Επικράτεια, προκειμένου να διασφαλισθεί η παροχή στο κοινό δημοσίων επιβατικών μεταφορών χωρίς διακρίσεις και σε συνεχή βάση.
2. Οι περιφέρειες ή οι περιφερειακές ενότητες είναι οι «αρμόδιες τοπικές αρχές» σύμφωνα με την περ. γ’ του άρθρου 2 του Κανονισμού (ΕΚ) 1370/2007, οι οποίες έχουν την αρμοδιότητα εντός των γεωγραφικών τους ορίων:
α) να εποπτεύουν τους φορείς που παρέχουν δημόσιες υπηρεσίες τακτικών υπεραστικών και αστικών μεταφορών επιβατών,
β) να επιβάλλουν κυρώσεις στους φορείς που εκτελούν δημόσιες τακτικές υπεραστικές και αστικές οδικές μεταφορές επιβατών, όπως προβλέπονται στο άρθρο 23 και καθορίζονται με την απόφαση της παρ. 7 του άρθρου 30,
γ) να εισηγούνται αιτιολογημένα στην αρμόδια αρχή: για τον καθορισμό των υπεραστικών και αστικών γραμμών και αστικών περιοχών, διαδρομών και δρομολογίων, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 30,
γβ. τη χορήγηση αποκλειστικών δικαιωμάτων εκμετάλλευσης δημοσίων υπεραστικών και αστικών επιβατικών μεταφορών στις περιφερειακές ενότητες,
γγ. τη χορήγηση αποζημίωσης παντός είδους ως αντισταθμίσματος για την εκπλήρωση υποχρεώσεων παροχής υπηρεσιών Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (Γ.Ο.Σ.),
γδ. τον καθορισμό ολοκληρωμένων δημοσίων επιβατικών μεταφορών κατά την έννοια της περ. ιγ’ του άρθρου 2 του Κανονισμού (ΕΚ) 1370/2007, εντός των ορίων τους,
γε. την απευθείας ανάθεση παροχής δημόσιας υπηρεσίας τακτικών υπεραστικών ή αστικών οδικών επιβατικών μεταφορών, όπου αυτό επιτρέπεται από τον Κανονισμό (ΕΚ) 1370/2007 και τον παρόντα,
δ) να συλλέγουν στοιχεία για τη λειτουργία των τακτικών υπεραστικών και αστικών γραμμών, σύμφωνα με την τυποποίηση και τη συχνότητα που καθορίζονται από την αρμόδια αρχή».
3). Δυνάμει, επίσης, του άρθρου 7 του Ν. 4974/2022 – Εκτέλεση δημόσιων τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών επιβατικών μεταφορών, ορίζεται ότι:
«1. Η εκτέλεση των δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών επιβατικών μεταφορών γίνεται από επιχειρήσεις που εκτελούν κατ’ επάγγελμα οδικές μεταφορές επιβατών, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) 1071/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Οκτωβρίου 2009, σχετικά με τη θέσπιση κοινών κανόνων όσον αφορά στους όρους που πληρούνται για την άσκηση του επαγγέλματος του οδικού μεταφορέα και για την κατάργηση της οδηγίας 96/26/ΕΚ του Συμβουλίου (L 300), με λεωφορεία υπεραστικού ή ημιαστικού τύπου κάθε κατηγορίας προκειμένου για τις υπεραστικές γραμμές, και αστικού ή ημιαστικού τύπου προκειμένου για τις αστικές γραμμές. Τα λεωφορεία αυτά πληρούν τις τεχνικές προδιαγραφές του Κανονισμού (EE) 2018/858 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Μαΐου 2018, για την έγκριση και την εποπτεία της αγοράς μηχανοκίνητων οχημάτων και των ρυμουλκούμενών τους και των συστημάτων, κατασκευαστικών στοιχείων και χωριστών τεχνικών μονάδων που προορίζονται για τα οχήματα αυτά, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) 715/2007 και (ΕΚ) 595/2009 και την κατάργηση της Οδηγίας 2007/46/ΕΚ (L 151), και έχουν λάβει σχετική έγκριση τύπου λεωφορείου.
2. Με την απόφαση της παρ. 1 του άρθρου 30 καθορίζονται τα ειδικά προσόντα που διαθέτει κάθε φορέας, νομικό ή φυσικό πρόσωπο, ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου, προς τον οποίο παραχωρείται με σύμβαση η εκτέλεση υπηρεσιών αστικών και υπεραστικών οδικών επιβατικών μεταφορών όσον αφορά:
α) στην οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια, και
β) την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, προκειμένου οι φορείς αυτοί να είναι σε θέση να εκτελούν συνεχώς το συγκοινωνιακό έργο που αναλαμβάνουν με ασφάλεια κατά την κυκλοφορία, ιδίως για τους επιβάτες, με την αναγκαία ποιότητα και για την εξασφάλιση του επιπέδου υπηρεσιών που απαιτείται για την εκπλήρωση του σχετικού σκοπού δημοσίου συμφέροντος».
4). Δυνάμει του άρθρου 8 του Ν. 4974/2022 – Χορήγηση αποκλειστικών δικαιωμάτων και αποζημίωσης, ορίζεται ότι:
«1. Η αρμόδια αρχή (Γενική Διεύθυνση Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών) αναθέτει τις δημόσιες τακτικές υπεραστικές και αστικές οδικές μεταφορές επιβατών χορηγώντας είτε αποκλειστικό δικαίωμα παροχής των υπηρεσιών αυτών, είτε αποκλειστικό δικαίωμα παροχής των υπηρεσιών και αποζημίωση, αν αυτό είναι αναγκαίο για την εξασφάλιση της συνεχούς προσφοράς δημοσίων οδικών τακτικών μεταφορών επιβατών στο καθοριζόμενο επίπεδο ελαχίστων απαιτήσεων, σύμφωνα με τα άρθρα 5 και 6 του Κανονισμού (ΕΚ) 1370/2007 και τα άρθρα 5, 14 και 16 του παρόντος.
2. Η ανάθεση της παροχής δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών οδικών μεταφορών επιβατών με χορήγηση αποκλειστικού δικαιώματος ή αποκλειστικού δικαιώματος και αποζημίωσης γίνεται με τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού ή, κατ’ εξαίρεση, με απευθείας ανάθεση, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) 1370/2007 και τον παρόντα».
5). Δυνάμει δε του άρθρου 30 του Ν. 4974/2022 - Εξουσιοδοτικές διατάξεις, ορίζεται ότι:
«1.α. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, που εκδίδεται εντός τριών (3) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, καθορίζονται:
αα. οι ειδικότεροι κανόνες και τα κριτήρια στα οποία ανταποκρίνεται ο σχεδιασμός του δικτύου τακτικών οδικών υπεραστικών και αστικών επιβατικών μεταφορών από τις αρμόδιες τοπικές αρχές,
αβ. οι ελάχιστες απαιτήσεις που πληρούνται κατά την εκτέλεση των δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών μεταφορών επιβατών.
β. Για τον καθορισμό αυτό λαμβάνονται υπόψη κατ’ ελάχιστον:
βα. τα γεωγραφικά και πληθυσμιακά δεδομένα,
ββ. οι ανάγκες μετακινήσεων του επιβατικού κοινού σε κάθε περιφερειακή ενότητα,
βγ. το κόστος των ελάχιστων προσφερόμενων δημοσίων τακτικών υπεραστικών και αστικών μεταφορών επιβατών σε συνδυασμό με την οικονομική βιωσιμότητά τους, και
βδ. η ανάγκη πρόσβασης των επιβατών στο δίκτυο υπεραστικών και αστικών μεταφορών έναντι εύλογου κομίστρου.
γ. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για τον καθορισμό των ελαχίστων υποχρεωτικών δρομολογίων σε κάθε γραμμή υπεραστικών και αστικών οδικών επιβατικών μεταφορών, καθώς και τα κριτήρια για τον καθορισμό του χρόνου εκτέλεσης κάθε δρομολογίου, ώστε να εξυπηρετούνται κατά το δυνατόν όλες οι κατηγορίες του επιβατικού κοινού.
2. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, η οποία εκδίδεται εντός έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, καθορίζονται τα δίκτυα τακτικών υπεραστικών και αστικών γραμμών δημοσίων οδικών μεταφορών επιβατών, σύμφωνα με το άρθρο 11. Για τις γραμμές αυτές υφίσταται υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος.
3. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές για την άδεια ίδρυσης και λειτουργίας αμαξοστασίων της παρ. 3 του άρθρου 12.
4. Με απόφαση της αρμόδιας κατά τόπον περιφερειακής αρχής, η οποία εκδίδεται εντός έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, καθορίζονται οι προδιαγραφές των στάσεων και των στεγάστρων αναμονής επιβατών του άρθρου 13.
5. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών δύναται να καθορίζονται ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις για την ομαδοποίηση των διαγωνιστικών διαδικασιών για την ανάθεση των τακτικών υπεραστικών και αστικών γραμμών σε κάθε γεωγραφική περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια, καθώς και κριτήρια λειτουργίας της αγοράς. Στην ίδια απόφαση καθορίζονται επιπλέον προϋποθέσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 5 του Κανονισμού (ΕΚ)1370/2007, καθώς και απαραίτητοι περιορισμοί που συνδέονται με την ανάθεση των συμβάσεων και επιβάλλονται στο πλαίσιο του ανωτέρω Κανονισμού για τη διασφάλιση του παρεχόμενου έργου.
6. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, η οποία εκδίδεται εντός έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, θεσπίζονται κανόνες:
α) για την παρακολούθηση του τρόπου εκτέλεσης των συμβάσεων από τους αναδόχους,
β) για την έρευνα ικανοποίησης των επιβατών, και
γ) για την έρευνα και διαπίστωση των ποιοτικών παραμέτρων του προσφερόμενου μεταφορικού έργου.
7. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Υποδομών και Μεταφορών και Οικονομικών, η οποία εκδίδεται εντός ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος του παρόντος, καθορίζεται η διαδικασία διαπίστωσης παράβασης των συμβατικών υποχρεώσεων και των υποχρεώσεων που απορρέουν από τον παρόντα και τον Κανονισμό (ΕΚ) 1370/2007, σύμφωνα με το άρθρο 22 του παρόντος, και επιβολής προστίμων. Με την ίδια απόφαση εξειδικεύονται τα διοικητικά πρόστιμα του άρθρου 23 για κάθε παράβαση των υποχρεώσεων του αναδόχου, όπως αυτές απορρέουν από τη σύμβαση, τον παρόντα και τον Κανονισμό (ΕΚ) 1370/2007.
8. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών μπορεί να επιβληθεί η παροχή δημοσίων τακτικών υπεραστικών ή αστικών οδικών μεταφορών επιβατών, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 24 σε φορείς που είναι σε θέση να ανταποκριθούν εν όλω ή εν μέρει, με όρους ανάλογους αυτών που ισχύουν για αναδόχους αντίστοιχων υπηρεσιών, ώστε να διασφαλισθεί η συνεχής εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού. Η επιβολή της υποχρέωσης αυτής δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο (2) έτη.
9. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, κατόπιν εισήγησης της αρμόδιας αρχής, καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις για τις απευθείας αναθέσεις σε τρίτους λόγω περιορισμένου μεταφορικού έργου, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 25.
10. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, η οποία εκδίδεται εντός ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος του παρόντος, καθορίζονται:
α) τα στοιχεία και τα δικαιολογητικά που περιέχει ο φάκελος πρότασης εκτέλεσης νέας υπεραστικής ή αστικής γραμμής, ο οποίος υποβάλλεται από τις αρμόδιες τοπικές αρχές,
β) οι νέες τακτικές υπεραστικές ή αστικές γραμμές,
γ) η αφετηρία, οι ενδιάμεσες στάσεις και το τέρμα των νέων γραμμών, οι όροι και οι προϋποθέσεις λειτουργίας τους, καθώς και ο τρόπος διενέργειας των δρομολογίων, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 27».
6). Δυνάμει του άρθρου 31 του Ν. 4974/2022 - Μεταβατικές διατάξεις, ορίζεται επίσης, ότι:
«1. Μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών ανάθεσης του μεταφορικού έργου στους αναδόχους, σύμφωνα με τον παρόντα, το υπεραστικό και αστικό συγκοινωνιακό έργο που παρέχεται, εξακολουθεί να διενεργείται από τους υφιστάμενους φορείς παροχής του συγκοινωνιακού έργου. Οι ανωτέρω διαδικασίες ανάθεσης ολοκληρώνονται εντός δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, με την επιφύλαξη έναρξης οποιασδήποτε διοικητικής ή δικαστικής διαδικασίας, οπότε το χρονικό διάστημα παρατείνεται μέχρι το πέρας των εν λόγω διαδικασιών.
2. Οι τακτικές υπεραστικές και αστικές γραμμές οδικών μεταφορών επιβατών, οι αφετηρίες, τα τέρματα και οι στάσεις που υφίστανται και λειτουργούν πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος, διατηρούν τον χαρακτηρισμό τους, με δυνατότητα κατάργησης ή τροποποίησης, σύμφωνα με τον παρόντα.
3. Περιοχές, οι οποίες κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος έχουν χαρακτηρισθεί ως αστικές, διατηρούν τον χαρακτηρισμό αυτό, με δυνατότητα τροποποίησης, σύμφωνα με το άρθρο 11».
ΙΙ. Με βάση όλα τα προεκτεθέντα κρίνεται σκόπιμο να αναμένουμε τις προαναφερθείσες αποφάσεις του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών και τις αντίστοιχες ενέργειες της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών - Αρμόδια Αρχή καθώς και αυτές της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (Περιφερειακή Ενότητα Σάμου – Αρμόδια Τοπική Αρχή), οι οποίες και θα αποσαφηνίσουν σε μεγάλο βαθμό το (ρευστό σήμερα) νομικό πλαίσιο εντός του οποίου θα πρέπει να κινηθεί ο Δήμος Ανατολικής Σάμου για τη θέση σε λειτουργία δημοτικής αστικής συγκοινωνίας.
Σάμος, 21/10/2022
Ο Δικηγόρος Σάμου & Νομικός Σύμβουλος του Δήμου Ανατολικής Σάμου
Χρήστος Α. Σαπουνάς