Το σημαντικότερο πρόβλημα που απασχολεί το 2022 κυβερνήσεις , επιχειρήσεις και νοικοκυριά στην Ευρώπη είναι αυτό της ενεργειακής κρίσης. Είναι ίσως η χειρότερη κρίση μετά από αυτήν του 1970 .
Εξωπραγματικές τιμές ενέργειας , κίνδυνοι στην επάρκεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, μεγάλη αβεβαιότητα για τον επερχόμενο χειμώνα .
Στην Ευρώπη ,ήδη έχουν ξεκινήσει ενέργειες για την ενεργειακή μετάβαση με στόχο να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής .Αυτές οι πολιτικές δεν αποδίδουν τόσο άμεσα τα προσδοκόμενα , μπροστά στην επιτακτική ανάγκη άμεσης εξοικονόμησης ενέργειας, αφού απαιτούνται αρκετά χρόνια για την εφαρμογή τους και τα αποτελέσματα που αυτές επιφέρουν .
Η Ελλάδα σαν άμεσο μέτρο ανακούφισης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ,προτίμησε την επιδοματική ενίσχυση όσον αφορά στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.
Παράλληλα ,υπήρχαν και υπάρχουν ευρωπαϊκά προγράμματα τα οποία “τρέχουν”, μπορούν αρκετά γρήγορα να αλλάξουν τον εθνικό ενεργειακό χάρτη κατανάλωσης ,να αναβαθμίσουν το κτιριακό δυναμικό και να αποτελέσουν πραγματικό κίνητρο για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να συμμετάσχουν στην πολυπόθητη μείωση κατανάλωσης της ενέργειας ,έχοντας προσωπική συμβολή με οικονομικό όφελος αλλά και απόκτηση οικολογικής συνείδησης.
Τα πλεονεκτήματα πολλά και τα κέρδη επίσης για όλες τις πλευρές. Μειωμένο κόστος ενέργειας για επιχειρήσεις και πολίτες ,αναβάθμιση των περιουσιακών τους στοιχείων .Δραματική μείωση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας, τεράστια εξοικονόμηση πόρων (πολύτιμου συναλλάγματος) για την εισαγωγή φυσικού αερίου ή την απ΄ ευθείας εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Πως χειρίζεται όμως η Ελλάδα μέχρι στιγμής αυτά τα προγράμματα όπως για παράδειγμα το ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ-ΑΥΤΟΝΟΜΩ στους διάφορους επαναλαμβανόμενους κύκλους του;
Παρά τα οφέλη που ήδη έχουν καταφέρει να απολαμβάνουν αρκετοί πολίτες, μέχρι να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα ,είναι αναγκασμένοι να περάσουν από τις συμπληγάδες πέτρες της γραφειοκρατικής τρέλας του ελληνικού δημοσίου. Αυτά τα προγράμματα σ αυτήν την δύσκολη ενεργειακή περίοδο θα έπρεπε να αποτελούν την αιχμή του δόρατος μιας “επιθετικής” προς τον ζητούμενο στόχο πολιτικής ,από την κυβέρνηση.
Όμως λόγω των απίστευτων γραφειοκρατικών διαδικασιών που ακολουθούνται και των αμέτρητων, αχρείαστων πολλές φορές δικαιολογητικών που απαιτούνται για τις τελικές εκταμιεύσεις, έχουν καταντήσει να μην ελκύουν τους δυνητικά ωφελούμενους και να τους αποθαρρύνουν για την συμμετοχή τους σε επόμενους κύκλους.
Για να γίνουν κατανοητά όμως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι (πολίτες, ενεργειακοί επιθεωρητές , μηχανικοί σύμβουλοι έργου , προμηθευτές κλπ) θα αναφερθούν κάποια χαρακτηριστικά προβλήματα τα οποία λειτουργούν δυσφημιστικά και αποτρεπτικά για την συμμετοχή τους.
Με βάση την νομοθεσία ( παράγραφος 1 του άρθρου 53 του Ν.4409/2016 (ΦΕΚ 136/Α’/28.07.2016), όταν ένας επιθεωρητής εκδίδει ένα ενεργειακό πιστοποιητικό, ορίζεται σαφώς ότι αυτό απαγορεύεται εφόσον: α) συμμετείχε στη μελέτη, κατασκευή, επίβλεψη, συντήρηση, ο ίδιος ή νομικό πρόσωπο του οποίου είναι μέλος ή εταίρος ή υπάλληλος, β) έχει δικαίωμα κυριότητας, νομής ή κατοχής, ο ίδιος, ή σύζυγος ή συγγενής του έως β’ βαθμού ή νομικό πρόσωπο του οποίου ο ίδιος είναι μέλος ή εταίρος ή υπάλληλος. Αυτά είναι αυτονόητα και γνωστά για κάθε ενεργειακό επιθεωρητή για οποιαδήποτε επιθεώρηση κτιρίου για όποιον λόγο γίνεται αυτή και όχι μόνο για πιστοποιητικά που εκδίδονται στα πλαίσια ενός ενεργειακού προγράμματος όπως το “ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΑΥΤΟΝΟΜΩ”.
(προβλέπονται πρόστιμα και ποινές αφαίρεσης της δυνατότητας διεξαγωγής επιθεωρήσεων σε περίπτωση που δεν τηρούνται τα παραπάνω, αφού υπάρχει ειδικό σώμα ελέγχου της ορθής τήρησης των νόμων και των διατάξεων).
'Όμως , στην Ελλάδα του 2022 αυτά δεν θεωρούνται αρκετά. Στα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την τελική εκταμίευση , ανάμεσα στα άλλα ζητούνται υπεύθυνες δηλώσεις από τον πρώτο αλλά και τον δεύτερο ενεργειακό επιθεωρητή (ο οποίος πιστοποιεί τις ενεργειακές επεμβάσεις της αναβάθμισης) ,ότι δεν συντρέχουν οι παραπάνω λόγοι περί ασυμβίβαστου για να εκδώσουν το πιστοποιητικό.
Άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα χτισίματος γραφειοκρατίας συνήθως από ευθυνόφοβους υπαλλήλους και ελεγκτές κάθε ένας από τους οποίους βάζει το δικό του λιθαράκι το οποίο και παγιώνεται , αποτελούν οι ζητούμενες δηλώσεις από τον ωφελούμενο ότι το ακίνητο για το οποίο θα επιδοτηθεί είναι η κύρια κατοικία του ή την έχει παραχωρήσει ,λες και αυτά δεν είναι ήδη γνωστά μέσω του taxis net από το οποίο αντλεί αυτόματα η ηλεκτρονική πλατφόρμα του προγράμματος ,όσα στοιχεία χρειάζονται με ηλεκτρονικές διασταυρώσεις.
Υπεύθυνη δήλωση επίσης ζητείται από τον μηχανικό σε περίπτωση που εξέδωσε άδεια μικρής κλίμακας για τις προβλεπόμενες επεμβάσεις , στην οποία να αναφέρεται ότι η άδεια εκδόθηκε για την συγκεκριμένη διεύθυνση του ακινήτου και αφορά στις εργασίες για το “ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ” .(Αυτά που ζητούνται είναι εξ ορισμού αυτονόητα αφού ήδη αναφέρονται και είναι καταχωρημένα στο ηλεκτρονικό σύστημα έκδοσης αδειών του ΤΕΕ ενώ περιγράφονται αναλυτικά στην συνοδευτική τεχνική περιγραφή.)
Χτίζεται μ αυτόν τον τρόπο σιγά σιγά ένα βουνό γραφειοκρατίας που λειτουργεί τελείως αποτρεπτικά αφού κάθε τόσο εφευρίσκονται νέα αχρείαστα και ανούσια προαπαιτούμενα δικαιολογητικά , με αποτέλεσμα την δραματική καθυστέρηση των αποπληρωμών των προμηθευτών, αποθαρρύνοντας τους έτσι να εμπλακούν σε μια απίστευτη ταλαιπωρία πολύμηνης αναμονής για την εκταμίευση των δεδουλευμένων τους ,ειδικά σε εποχές στενής ρευστότητας.
Άλλο ένα τεράστιο πρόβλημα που έχει “ξαφνικά” και εκβιαστικά ανακαλυφθεί στις περιοχές με μειωμένο ΦΠΑ όπως τα νησιά του ΒΑ Αιγαίου, είναι μια αυθαίρετη ερμηνεία του φορέα του προγράμματος (Αναπτυξιακή Τράπεζα) . Τόσο οι τιμές μονάδας υλικών όσο και εργασιών στον οδηγό του προγράμματος (σημειωτέον αυτός έχει ισχύ νόμου , δημοσιεύεται στην εφημερίδα της κυβέρνησης) ,αναφέρεται ότι εμπεριέχουν τον αναλογούντα ΦΠΑ . Σαφώς λοιπόν στην περιοχή μας εξυπακούεται ότι οι ανώτατες προβλεπόμενες τιμές εμπεριέχουν τον αναλογούντα για τα νησιά ΦΠΑ 17% .Οι αποφάσεις υπαγωγής στο πρόγραμμα που υπογράφονται από τον φορέα υλοποίησης και τους ωφελούμενους (οι οποίες στην ουσία έχουν ισχύ συμβολαίου μεταξύ δύο συμβαλλόμενων μερών) ,έχουν τις εγκεκριμένες τιμές των εργασιών υπολογισμένες με το ΦΠΑ να εμπεριέχεται ,χωρίς καμία απολύτως αναφορά με ποιον συντελεστή έχουν αυτές καθοριστεί. Οι ωφελούμενοι που έχουν συνάψει δάνειο με τράπεζες, έχουν υπογράψει τις δανειακές συμβάσεις επίσης με τον ίδιο εγκεκριμένο προϋπολογισμό .Αυτά τα απολύτως ξεκαθαρισμένα ,παρερμηνεύονται από τον φορέα ,ο οποίος τελείως αυθαίρετα με αστήρικτες αιτιάσεις ,ισχυρίζεται εκ των υστέρων ότι οι τιμές στον αρχικό οδηγό έχουν υπολογιστεί με 24% ( ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΠΟΥΘΕΝΑ ΑΥΤΟ) . 'Όλη αυτή η αυθαιρεσία φτάνει μέχρι του σημείου να ζητούνται με επιστολές προς ωφελούμενους οι οποίοι ήδη έχουν ολοκληρώσει τόσο τις επεμβάσεις αναβάθμισης ,αλλά και από άλλους οι οποίοι ήδη έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα και τις συμβατικές υποχρεώσεις τους, να καταβάλουν εκ των υστέρων χρήματα στον φορέα για να καλύψουν δήθεν την διαφορά μεταξύ των συντελεστών ΦΠΑ (24% και 17%). Γίνονται απαιτητά λοιπόν ,εκβιαστικά επί πλέον χρήματα από τους ωφελούμενους. Σε πολλές περιπτώσεις επίσης ,λίγο πριν την τελική εκταμίευση εκβιάζονται να καταβάλουν την αυθαίρετη χρηματική διαφορά ,αλλιώς “παγώνει” η όλη διαδικασία προς την ολοκλήρωση του προγράμματος.
'Άλλη μεγάλη “επιτυχία” τού συγκεκριμένου προγράμματος είναι το ότι οι οδηγίες πληρότητας των δικαιολογητικών για την τελική εκταμίευση δημοσιεύτηκαν επίσημα αρχές Ιουνίου, ενώ το πρόγραμμα για την πλειοψηφία των ωφελούμενων είχε καταληκτική ημερομηνία υποβολής δικαιολογητικών την 7η Ιουλίου 2022.
Αιτήματα ωφελούμενων για παράταση στην καταληκτική ημερομηνία (7/7/22) για εύλογες αιτίες (πανδημία, αδυναμία για την έγκαιρη υλοποίηση των εργασιών, λόγω καθυστέρησης στις παραδόσεις πολλών υλικών εξ αιτίας του πολέμου ), ουδέποτε απαντήθηκαν από τον φορέα του προγράμματος. Μόλις προχτές ακριβώς την τελευταία μέρα δόθηκε οριζόντια παράταση τριών μηνών βάζοντας προσωρινό τέλος στην ομηρεία μηχανικών προμηθευτών και ωφελούμενων.
Δυστυχώς όλες αυτές οι πραγματικά απίστευτες καταστάσεις γραφειοκρατίας, αναξιοπιστίας και ταλαιπωρίας ,οδηγούν πολλούς μηχανικούς και προμηθευτές σε εκούσια “αποχή” και ταυτόχρονα αρνητική διαφήμιση για τα πολύ χρήσιμα και αναγκαία αυτά προγράμματα .
Οι πολιτικοί προϊστάμενοι δυστυχώς δείχνουν να είναι τελείως ανημέρωτοι και αποκομμένοι από την πραγματικότητα για όλα αυτά .Η “επιτυχία” των προγραμμάτων γι’ αυτούς ,φαίνεται να εξαντλείται στις φωτογραφήσεις και στις συνήθως πομπώδεις τηλεοπτικές εξαγγελίες περί της δήθεν επιτυχίας και της απρόσκοπτης λειτουργίας των διαδικασιών , ταυτόχρονα με την πανηγυρική παράθεση αριθμητικών δεδομένων για τον μεγάλο αριθμό ενδιαφερομένων και ωφελούμενων .
Δυστυχώς δεν είναι τυχαία η ομοβροντία επιστολών διαμαρτυρίας από σύσσωμο τον τεχνικό κόσμο (ΤΕΕ) και τους επαγγελματικούς κλάδους των προμηθευτών για τις δυσκολίες και τις δυσλειτουργίες των διαδικασιών.
Αντί τέτοιου είδους προγράμματα να είναι η κορωνίδα της ενεργειακής πολιτικής με στόχο την απόκτηση ενεργειακής συνείδησης αλλά και πραγματικών οικονομικών ωφελημάτων για την εθνική οικονομία και τους πολίτες ,απαξιώνονται στην συνείδηση όλων και σε μεγάλο βαθμό φαίνεται ότι πραγματοποιούνται για την διεκπεραίωση μιας ακόμη “υποχρέωσης” ενεργειακής εξοικονόμησης , με τα κυριότερα ωφελήματα για τους ιθύνοντες να δείχνουν ότι είναι μόνο τα (πολιτικά) επικοινωνιακά αντί τα πολύ ουσιαστικά.
Γιάννης Καραβασίλης
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ
ΠΗΓΗ https://www.alithia.gr/