23 Μαΐου 2017

Χωρίς σχέδιο και υποδομές η κρουαζιέρα θα παραμείνει καθηλωμένη


Ο κλάδος της κρουαζιέρας παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε να αποτελέσει μια από τις ατμομηχανές του ελληνικού τουριστικού προϊόντος με παράπλευρες ωφέλειες και σε άλλους κλάδους, παράγοντας σημαντικά έσοδα και απασχόληση, εντούτοις υποαποδίδει.
Παρά τα βήματα που έχουν κατά καιρούς επιχειρηθεί αλλά και τις αλλαγές στο θεσμικό περιβάλλον, τα προβλήματα και οι ελλείψεις στο κομμάτι των υποδομών, των υπηρεσιών και των υποστηρικτικών κλάδων σε συνδυασμό με την απουσία συγκροτημένης, ευθύνονται για το γεγονός ότι η χώρα μας βλέπει στον τομέα της κρουαζιέρας μια ακόμη ανεκμετάλλευτη ευκαιρία. Αυτό επισημαίνει η πρόσφατη έρευνα της διαΝΕΟσις, η οποία μεταξύ άλλων επισημαίνει το παράδοξο ενώ σε επίπεδο αφίξεων η Ελλάδα να έχει 17% της ευρωπαϊκής αγοράς, σε επίπεδο τζίρου το αντίστοιχο μερίδιο είναι μόλις 4%.
Τα προβλήματα
Σύμφωνα με την έρευνα, το κυριότερο πρόβλημα εντοπίζεται στις σημαντικές ελλείψεις όσον αφορά τις παροχές προς τις εταιρείες κρουαζιέρας στα ελληνικά λιμάνια. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά στην έλλειψη berth allocation systems, δηλαδή των συστημάτων προκράτησης θέσης πρόσδεσης από τα πλοία. Το απλό αυτό εργαλείο υπάρχει διαθέσιμο μόνο στο λιμάνι της Κέρκυρας. Υπάρχουν και άλλα πιο σύνθετα εμπόδια όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι το αεροδρόμιο της Αθήνας, βρίσκεται μακριά από το λιμάνι του Πειραιά, όπου υπάρχουν σοβαρά προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης.  Άλλες δυσλειτουργίες αφορούν ακόμη και στο κομμάτι της τροφοδοσίας όπου συχνά είναι πιο φτηνό για μια εταιρεία να φέρει προϊόντα από το εξωτερικό με φορτηγά.
Όπως επισημαίνει η διαΝΕΟσις η στέρηση υποδομών, δεν αφορά μόνο στα τεχνικά χαρακτηριστικά των λιμανιών αλλά συνολικά σε 35 κριτήρια που πρέπει να πληροί ένα λιμάνι για να μπορεί να είναι ελκυστικό home port και τα οποία περιλαμβάνουν από το βάθος του λιμανιού και το μήκος του προβλήτα, μέχρι την πολιτική σταθερότητα και το ύψος των λιμενικών τελών.
Στην Ελλάδα υπάρχουν 5 λιμάνια που, θεωρητικά, θα μπορούσαν να αναμορφωθούν ώστε να πληρούν αρκετά από αυτά τα κριτήρια: του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Κέρκυρας, της Ρόδου και του Ηρακλείου. Αυτά έχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά (επαρκή χώρο για υποδομές, πρόσβαση σε διεθνές αεροδρόμιο, αξιοθέατα πολιτιστικού και ιστορικού ενδιαφέροντος και άλλα), αλλά έχουν ακόμα πολύ σοβαρές ελλείψεις, αναφέρει η διαΝΕΟσις.
Η πίτα
Η παγκόσμια αγορά της κρουαζιέρας το 2015 έκανε τζίρο ύψους $40 δισ., μεταφέροντας πάνω από 20 εκατομμύρια επιβάτες, σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη χώρα μας είναι ότι η Ελλάδα διαθέτει ένα υψηλής ποιότητας προϊόν κρουαζιέρας λόγω των πολλών πιθανών εναλλακτικών προορισμών, ενώ την ίδια στιγμή ακριβώς εξαιτίας της αδράνειας υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης. Στην αγορά της Μεσογείου, η οποία μέχρι το 2015 γνώριζε αλματώδη ανάπτυξη, η Ελλάδα εμφανίζεται ως ο τρίτος δημοφιλέστερος προορισμός ωστόσο τα έσοδά της εξακολουθούν να παραμένουν δυσανάλογα μικρά. Σημειώνεται ότι η κρουαζιέρα φέρνει πάνω από το 10% των συνολικών αφίξεων τουριστών και περίπου το 5% των εσόδων, περί τα 600 εκατ. ευρώ ετησίως. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Μεσόγειος σήμερα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για την κρουαζιέρα διεθνώς, με τζίρο που φτάνει τα 12 δισ. ετησίως.
Η μελέτη της διαΝΕΟσις, καταδεικνύει ότι στα home ports τα έσοδα είναι σημαντικά μεγαλύτερα αφού οι επιβάτες δαπανούν χρήματα μεταξύ άλλων για τη διαμονή τους, πριν ή μετά την κρουαζιέρα, για εισιτήρια αεροπλάνου και φόρους αεροδρομίων. Οι εταιρείες κρουαζιέρας χρησιμοποιούν τα home ports ως βάσεις από τις οποίες προμηθεύονται καύσιμα, τρόφιμα και εξοπλισμό, ενώ εκεί συμβαίνει και η συντήρηση, οι μικροεπισκευές και ο τεχνικός έλεγχος του πλοίου.  Αν όλοι οι επιβάτες που επισκέπτονται σήμερα την Ελλάδα σε κρουαζιέρες transit έρχονταν με κρουαζιέρες που έκαναν homeporting σε ελληνικά λιμάνια, τότε η χώρα θα εισέπραττε 800 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον κάθε χρόνο και τα συνολικά έσοδα θα έφταναν το 1,4 δισ. ευρώ. Είναι σαφές δηλαδή σύμφωνα με τους ερευνητές της διαΝΕΟσις ότι η αγορά "μοιάζει σαν τεράστια, αναξιοποίητη ευκαιρία. Και είναι".
Πως θα μπορούσε να αλλάξει αυτό; Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα έρχεται από τη Βαρκελώνη η οποία μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες, εκμεταλλεύτηκε τη συγκυρία και με σωστή συνεργασία όλων των φορέων (δήμος, περιφέρεια, λιμάνι, διοικήσεις αεροδρομίων και άλλοι φορείς) εκπόνησαν ένα στρατηγικό πλάνο που προσέλκυσε σημαντικές επενδύσεις από τις μεγάλες εταιρείες κρουαζιέρας. Αποτέλεσμα σήμερα η Βαρκελώνη να πλασάρεται στις πρώτες θέσεις του home porting.

Ευκαιρίες και δυνατότητες
Είναι ευνόητο ότι η Ελλάδα αυτή τη στιγμή δύσκολα μπορεί να μπει στον κλάδο της ναυπήγησης κρουαζιερόπλοιων. Ωστόσο υπάρχει η δυνατότητα για κάποια λιμάνια να αποκτήσουν υποδομές και να προσφέρουν ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες. Σημειώνεται ότι η Cosco έχει δεσμευτεί να επενδύσει 135 εκατ. ευρώ στην ανάπτυξη των υποδομών κρουαζιέρας του Πειραιά. Παράλληλα έχουν ξεκινήσει κινήσεις αναβάθμισης του ΟΛΠ, με τη δημιουργία νέων σύγχρονων χώρων αναμονής επιβατών και την επαναλειτουργία του δρομολογίου του ΟΑΣΑ Χ80 που συνδέει το λιμάνι με το κέντρο. Όπως υπογραμμίζει η διαΝΕΟσις, αυτές οι κινήσεις, αλλά και οι επαφές της Cosco με στελέχη των μεγάλων εταιρειών κρουαζιέρας στο Μαϊάμι τους προηγούμενους μήνες, έχουν φέρει κάποιες συμφωνίες δοκιμαστικών homeportings. Οι εταιρείες μπορούν επίσης να παίξουν σημαντικότερο ρόλο στο μέλλον: σύμφωνα με την έρευνα η συνεισφορά τους μπορεί να είναι οργανωτική, αλλά μπορεί και οικονομική. "Σε πολλά λιμάνια το management και το κόστος των υποδομών το έχουν αναλάβει οι ίδιες εταιρείες που έχουν και τα κρουαζιερόπλοια με τις επονομαζόμενες συμφωνίες ΒΟΤ (Build, Operate, Transfer)".
capital