Κίνητρα για αγορά πρώτης κατοικίας

Φιλί ζωής για την αγορά ακινήτων η εγκύκλιος του Υπουργείου Οικονομικών με την οποία ορίζονται οι προϋποθέσεις για απαλλαγή από το πόθεν έσχες της αγοράς πρώτης κατοικίας. Περισσότερο ευνοούνται όσοι διαθέτουν ρευστό. Αναλυτικά παραδείγματα

Πιο εύκολα μπορούν να αποκτήσουν πλέον πρώτη κατοικία οι φορολογούμενοι που διαθέτουν... ρευστό, αλλά μέχρι τις 16 Δεκεμβρίου 2010 δεν μπορούσαν να δικαιολογήσουν την προέλευσή του στην εφορία και να καλύψουν το πόθεν έσχες.

Το υπουργείο Οικονομικών τούς απαλλάσσει από τον έλεγχο του πόθεν έσχες αλλά και από τον φόρο δωρεάς ή γονικής παροχής. Βέβαια, βασική προϋπόθεση είναι η επιφάνεια της πρώτης κατοικίας που αποκτάται να μην ξεπερνά τα 120 τ.μ. και η αξία της τις 200.000 ευρώ, ενώ η δωρεά ή γονική παροχή χρηματικών ποσών να αφορά αποκλειστικά την αγορά της πρώτης κατοικίας και όχι την κάλυψη ή την εξόφληση στεγαστικού δανείου.

Και αυτό γιατί το σύνολο των τοκοχρεολυτικών δόσεων στεγαστικού δανείου πρώτης κατοικίας αποτελεί πλέον τεκμήριο διαβίωσης και προστίθεται στα υπόλοιπα τεκμήρια (κατοικίες, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, δίδακτρα σε ιδιωτικά σχολεία κ.λπ.).

Η απαλλαγή από τον φόρο για δωρεές ή γονικές παροχές μετρητών σημαίνει ότι οι νέοι φορολογούμενοι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν χρήση για την αγορά πρώτης κατοικίας χρηματικών ποσών από τους γονείς τους, χωρίς εκείνοι να επιβαρυνθούν με τον ισχύοντα φόρο.

Με το απόθεμα αδιάθετων κατοικιών να παραμένει μεταξύ 120.000 έως 150.000, η αναστολή του πόθεν έσχες ευνοεί κυρίως τους φορολογούμενους που διαθέτουν ρευστό και αγοράζουν ακριβές κατοικίες καθώς και τους γονείς που βοηθούν τα παιδιά τους να αγοράσουν πρώτη κατοικία. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι το μέτρο μπορεί να μην αλλάξει δραματικά το σημερινό τοπίο, ωστόσο, και σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη πτώση των τιμών στα ακίνητα, μπορεί να τονώσει κάπως τη ζήτηση μέσα στο 2011.

Με χθεσινή εγκύκλιο του υφυπουργού Οικονομικών Δημ. Κουσελά ορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για την απαλλαγή της αγοράς ή ανέγερσης πρώτης κατοικίας από το πόθεν έσχες, παρέχονται παραδείγματα για το τι πρέπει να προσέξουν οι φορολογούμενοι για να δικαιούνται την απαλλαγή του πόθεν έσχες, μέχρι πότε αυτή ισχύει αλλά και οι όροι απαλλαγής από τον φόρο για γονικές παροχές ή δωρεές χρηματικών ποσών που προορίζονται για την απόκτηση ή ανέγερση πρώτης κατοικίας.

Το μέτρο ισχύει από τις 17 Δεκεμβρίου 2010 μέχρι και 31 Δεκεμβρίου 2012.

Πιο συγκεκριμένα στην εγκύκλιο διευκρινίζονται τα εξής:

1. Εξαιρείται από το «πόθεν έσχες» μέχρι 31-12-2012 η δαπάνη για την αγορά από ενήλικο, με δικαίωμα πλήρους κυριότητας καθώς και η ανέγερση από αυτόν οικοδομής, ως πρώτης κατοικίας, συνολικής αξίας 200.000 ευρώ και επιφάνειας τα 120 τ.μ.

2. Αν η επιφάνεια της οικοδομής είναι εμβαδού πάνω από 120 τ.μ. ή η αξία της υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ, τότε λαμβάνεται υπόψη ως δαπάνη απόκτησης περιουσιακών στοιχείων η επιπλέον του ποσού αυτού δαπάνη ή το ποσό αγοράς ή το κόστος ανέγερσης που αναλογεί στην επιφάνεια πάνω από τα 120 τ.μ.

Σε περίπτωση που συντρέχουν και οι δύο περιπτώσεις τότε λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο ποσό μεταξύ της δαπάνης των άνω των 200.000 ευρώ και της δαπάνης που αντιστοιχεί στην επιφάνεια πάνω από τα 120 τ.μ.

3. Στην επιφάνεια των 120 τ.μ. της πρώτης κατοικίας λαμβάνεται υπόψη ακέραιη και η επιφάνεια των βοηθητικών χώρων (αποθήκη, χώρος στάθμευσης, λεβητοστάσιο, αποθήκη καυσίμων, κλιμακοστάσιο κ.λπ.).

4. Στην επιφάνεια των 120 τ.μ. δεν περιλαμβάνεται ο χώρος στάθμευσης στην πιλοτή ή στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου που είναι παρακολούθημα της κατοικίας αυτής και δεν έχει ξεχωριστό ποσοστό ιδιοκτησίας στο οικόπεδο.

5. Για την απαλλαγή από το τεκμήριο αγοράς ή ανέγερσης πρώτης κατοικίας εξετάζεται αν ο φορολογούμενος, η σύζυγός του και τα τέκνα που τους βαρύνουν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή ισόβιας επικαρπίας ή οίκησης, εξ ολοκλήρου ή επί ιδανικού μεριδίου, σε άλλη οικία ή οικίες, εφόσον το άθροισμα της συνολικής επιφάνειας που τους αντιστοιχεί υπερβαίνει τα 70 τ.μ. Η επιφάνεια αυτή προσαυξάνεται κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα που βαρύνουν τον υπόχρεο ή τον άλλο σύζυγο.

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΕΩΣ ΤΑ 120 Τ.Μ.
Οι δωρεές και οι γονικές παροχές

Πλήρη φορολογική απαλλαγή θα έχουν όλες οι δωρεές και γονικές παροχές χρηματικών ποσών που πραγματοποιούνται προκειμένου ο αποδέκτης της δωρεάς ή της γονικής παροχής να αγοράσει πρώτη κατοικία έως 120 τετραγωνικών μέτρων και αξίας έως 200.000 ευρώ κάνοντας χρήση της αναστολής του «πόθεν έσχες». Πιο αναλυτικά, στην εγκύκλιο για τη γονική παροχή και τη δωρεά χρημάτων προβλέπονται τα ακόλουθα:

• Γονική παροχή ή δωρεά χρημάτων: Απαλλάσσονται από φόρο (10%, 20% ή 40% ανάλογα με τον βαθμό συγγένειας δωρητή και δωρεοδόχου) δωρεές ή γονικές παροχές χρηματικών ποσών, που συνιστώνται αποκλειστικά για την αγορά η ανέγερση πρώτης κατοικίας από ενήλικο, για τις οποίες η δαπάνη που πραγματοποιείται (από 17/12/2010 μέχρι και 31/12/2012) απαλλάσσεται από το «πόθεν έσχες».

Για την απαλλαγή από τον φόρο γονικής παροχής ή δωρεάς ισχύουν τα εξής:

• Οι δωρεές/γονικές παροχές πρέπει να έχουν ως αντικείμενο χρηματικά ποσά.
  
• Δεν προβλέπεται απαλλαγή από την υποχρέωση υποβολής της οικείας φορολογικής δήλωσης παρά μόνο απαλλαγή από τον φόρο. Συνεπώς, θα υποβάλλονται οι οικείες δηλώσεις και θα ζητείται απαλλαγή από τον φόρο. Εφόσον δεν παρέχεται πλήρης απαλλαγή από τον φόρο δωρεάς/γονικής παροχής (λόγω ποσού ή επιφάνειας), το μη απαλλασσόμενο ποσό της δωρεάς/γονικής παροχής υπόκειται αυτοτελώς στον οικείο φόρο (με συντελεστές 10, 20 ή 40%).
  
• Κατά την υποβολή της δήλωσης φόρου δωρεάς/γονικής παροχής που ζητείται απαλλαγή προσκομίζονται στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις.
  
• Οι δωρεές/γονικές παροχές πρέπει να συνιστώνται προκειμένου να καλυφθεί η δαπάνη αγοράς ή ανέγερσης πρώτης κατοικίας. Δεν υπάγονται συνεπώς στην απαλλακτική διάταξη οι δωρεές/γονικές παροχές που συνιστώνται για την εξόφληση δανείου (ή δόσεων αυτού) που είχε λάβει ο φορολογούμενος, προκειμένου να προβεί στην αγορά/ανέγερση, δεδομένου ότι δεν προβλέπεται αντίστοιχη απαλλαγή αυτού από το «πόθεν έσχες» μετά την ισχύ του ν. 3842/2010.
  
• Η δαπάνη για την αγορά/ανέγερση πρώτης κατοικίας, καθώς και η δωρεά/γονική παροχή για την κάλυψη αυτής πρέπει να πραγματοποιείται από 17/12/2010 (ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως) μέχρι και 31/12/2012. Εφόσον η δαπάνη ή η δωρεά/γονική παροχή (π.χ. συμβόλαιο αγοράς/ανέγερση) έγινε πριν από τις 17/12/2010, για τα ποσά της δωρεάς/γονικής παροχής επιβάλλεται φόρος ανεξάρτητα από τον χρόνο υποβολής της οικείας δήλωσης (πριν ή μετά τις 17/12/2010).
  
• Αν η δαπάνη καταβάλλεται τμηματικά (π.χ. εξόφληση τιμήματος σε δόσεις ή τιμολόγια ανέγερσης οικοδομής σε διάφορα χρονικά σημεία), απαλλάσσονται από τον φόρο μόνο οι δωρεές/γονικές παροχές που συνιστώνται για την κάλυψη δαπανών που γίνονται στο χρονικό διάστημα από 17/12/2010 μέχρι και 31/12/2012.
  
• Η απαλλαγή παρέχεται για τη δαπάνη που πραγματοποιείται για την αγορά ή ανέγερση πρώτης κατοικίας, εφόσον η επιφάνεια αυτής δεν υπερβαίνει τα 120 τ.μ. και η συνολική αξία της δαπάνης το ποσό των 200.000 ευρώ. Αν η αξία της οικοδομής υπερβαίνει το ποσό των 200.000 ευρώ, παρέχεται απαλλαγή για τη μέχρι του ποσού των 200.000 ευρώ δαπάνη. Αν η επιφάνεια της οικοδομής υπερβαίνει τα 120 τ.μ., παρέχεται απαλλαγή για τη δαπάνη που αντιστοιχεί στην επιφάνεια των 120 τ.μ. Αν συντρέχουν και οι δύο ανωτέρω προϋποθέσεις (δαπάνη άνω των 200.000 ευρώ και οικοδομή άνω των 120 τ.μ.), παρέχεται απαλλαγή για το μικρότερο από τα δύο αυτά ποσά δαπάνης, δηλαδή απαλλάσσεται το μικρότερο, κατά περίπτωση, ποσό μεταξύ της δαπάνης μέχρι τα 200.000 ευρώ και της δαπάνης που αντιστοιχεί στην επιφάνεια μέχρι τα 120 τ.μ. Τονίζεται ιδιαίτερα ότι το συνολικό ποσό της δαπάνης δεν πρέπει να υπερβαίνει τα πιο πάνω όρια, ανεξάρτητα αν η δαπάνη πραγματοποιείται μέσα στο ίδιο ή σε διαφορετικό έτος.
  
• Δικαιούχοι της απαλλαγής από τον φόρο δωρεάς/γονικής παροχής είναι όσοι υποβάλλουν φορολογική δήλωση στην Ελλάδα. Δηλαδή μπορεί να είναι και αλλοδαποί ή κάτοικοι εξωτερικού που αποκτούν/ανεγείρουν πρώτη κατοικία στην Ελλάδα.

Το αγοραζόμενο/ανεγειρόμενο ακίνητο πρέπει να αποκτάται κατά πλήρη κυριότητα και όχι κατά ψιλή κυριότητα ή επικαρπία.

Στην εγκύκλιο τονίζεται επίσης ότι παρατείνεται μέχρι 31-12-2011 η προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου για κοινοποίηση φύλλων ελέγχου ή πράξεων επιβολής φόρων για υποθέσεις φορολογίας κληρονομιών, δωρεών γονικών παροχών, προικών, κερδών από λαχεία, μεταβίβασης ακινήτων και φόρου μεγάλης ακίνητης περιουσίας.

ΤΙ ΙΣΧΥΕΙ
Απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης

Η απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης συνδέεται με την οικογενειακή κατάσταση του φορολογουμένου. Συγκεκριμένα το αφορολόγητο όριο για αγορά πρώτης κατοικίας ανέρχεται σε:

• 200.0000 για τον άγαμο. Για τον άγαμο που παρουσιάζει αναπηρία τουλάχιστον 67% από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία το ποσό αυξάνεται σε 250.000 ευρώ.
  
• 250.000 για έγγαμο μέχρι ποσού αξίας, ενώ από έγγαμο που παρουσιάζει αναπηρία τουλάχιστον 67% από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία φτάνει μέχρι και 275.000 ευρώ. Αυτό το ποσό προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτού και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του. Αν η αξία του ακινήτου υπερβαίνει τα παραπάνω αφορολόγητα όρια, η απαλλαγή χορηγείται μέχρι του αντίστοιχου αφορολόγητου ποσού και για την επιπλέον αξία οφείλεται φόρος μεταβίβασης με συντελεστή 10%.

Σε περίπτωση αγοράς κατοικίας, στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα με το ίδιο συμβόλαιο αγοράς.

Οι συντελεστές του φόρου μεταβίβασης είναι οι εξής:

• 8% για το μέχρι 20.000 ευρώ τμήμα της φορολογητέας αξίας και
  
• 10% για το άνω του ποσού αυτού τμήμα της, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη πυροσβεστικής υπηρεσίας στην περιοχή. Στο ποσό του κύριου φόρου επιβάλλεται και φόρος υπέρ δήμων και κοινοτήτων 3%.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Αγορά διαμερίσματος

Παράδειγμα 1: Αγορά διαμερίσματος 120 τ.μ. αξίας 250.000 ευρώ. Ο αγοραστής απαλλάσσεται από τον φόρο δωρεάς για αξία 200.000 ευρώ. Η δήλωση φόρου δωρεάς θα υποβληθεί για το συνολικό ποσό των 250.000 ευρώ (εφόσον για ολόκληρο το τίμημα έγινε δωρεά προς τον αγοραστή) και θα υπαχθεί σε φόρο για τις 50.000 ευρώ.

Παράδειγμα 2: Αγορά διαμερίσματος 150 τ.μ. αξίας 200.000 ευρώ. Ο αγοραστής απαλλάσσεται από τον φόρο δωρεάς για το ποσό που αναλογεί στα 120 τ.μ.

• Στα 150 τ.μ. αναλογεί αξία 200.000 ευρώ.
• Στα 120 τ.μ. αναλογεί αξία 160.000 ευρώ (200.000Χ120/150=160.000€).
• Αρα ο αγοραστής απαλλάσσεται για αξία 160.000 ευρώ.

Παράδειγμα 3: Αγορά διαμερίσματος 150 τ.μ. αξίας 350.000 ευρώ.

• Στα 150 τ.μ. αναλογεί αξία 350.000 ευρώ.
• Στα 120 τ.μ. αναλογεί αξία 280.000 ευρώ (350.000χ120/150=280.000€).

Αρα ο αγοραστής απαλλάσσεται από τον φόρο δωρεάς για αξία 200.000 ευρώ, δεδομένου ότι η αξία που αναλογεί στα 120 τ.μ. (280.000) υπερβαίνει το ανώτατο απαλλασσόμενο των 200.000 ευρώ.

Μαρία Βουργάνα

πηγή ΕΘΝΟΣ